گاه این‌جا و آن‌جا از زبان افسوس‌خورندگان بر گذشته‌ی پرافتخار ایران و مقایسه‌کنندگان دیروز و امروز این جامعه شنیده می‌شود که "ما ملت متمدن با فرهنگی بودیم و غربیهای استعمارگر فرهنگ غنی و بارور ما را دزدیدند و به زور یا با حیله و ترفند آن را از ما گرفتند." آیا اگر فرهنگ یک جامعه حقیقی، بااصالت و عمیق باشد، قابل دزدیدن است؟...

گاه این‌جا و آن‌جا می‌شنویم که "جهان رو به سوی بی‌نظمی می‌رود، و در این جهان پیش‌رونده به سوی بی‌نظمی قانونها هم بنیانهای محکم و منظم خود را به‌تدریج از دست می‌دهند و جای خود را به هرج‌ومرج و اغتشاش می‌سپرند و بر جهان پفست‌مدرن آینده بی‌نظمی و آشوب حکم خواهد راند." حتا اگر هم جهان رو به سوی بی‌نظمی پیش برود و...

 تضاد عقل و عشق از بحثهای اساسی عرفان و فلسفه‌ی اشراقی است و عارفان بزرگ ما در این باره سخنان نغز گفته و شعرهای شورانگیز سروده‌اند. سنایی، عطار، جلال‌الدین محمد بلخی، حافظ، عراقی و جامی از شاعران بزرگی هستند که این تضاد را در قالب دیالوگهای جذاب بین عقل و عشق یا بین عقل و جنون بیان کرده‌اند...

 فرانسیس بیکن معتقد بود که اندیشه‌ی بشری در طی تاریخ تفکر دچار چندگونه "بت‌پرستی" بوده که چون بند و زنجیر بر دست و پای آنها پیچیده و آنها را اسیر خود ساخته و مانع رسیدن عقل و اندیشه به "حقیقت" شده است. به عقیده‌ی او برای آزاد ساختن اندیشه از این بند و زنجیر اسارت‌آور و رسیدن به حقیقت، نخست باید این بتها را شکست و ...

نخستین شرط کسب شناخت به دست آوردن ادراک است، یعنی انجام مشاهده‌های عینی که از ارتباطهای مختلف حسی و ذهنی با محیط پیرامون و اشیا و پدیده‌های دوروبر ناشی می‌گردد، ادراکی که حاصل فرایند مشاهده و بررسی رویدادهای عینی و پدیده‌های جانبی است. با مشاهده است که از نادانی به دانایی می‌رسیم و این حرکت در مسیری است که در آن ادراکهای گوناگونی کسب می‌شوند...

حقیقت چیست؟ آیا وجود دارد یا نه؟ آیا قابل کشف است یا غیر قابل کشف؟ آیا می‌توان آن را دریافت یا دریافتنی نیست؟ ادراک‌پذیر است یا ادراک‌ناپذیر؟ دسترس‌پذیر است یا دسترس‌ناپذیر؟ توضیح دادنی‌ست یا در بیان نمی‌گنجد و قابل توضیح دادن نیست؟ می‌توان به آن رسید یا تنها تا حدودی می‌توان به آن گرایید؟ اگر می‌توان رسید چگونه و از چه راهی؟ و ...

خودشناسی پایه‌ی اصلی جهان‌شناسی است و شناخت واقعی انسان وقتی حاصل می‌شود که بشر در جاده‌ی خودشناسی گام بگذارد و در راه پرفرازونشیب آن پیش برود. ولی خودشناسی به چه مفهومی است؟ آیا به مفهوم شناخت جسمانی خویش یا به مفهوم شناخت روان خویش است؟ آیا به مفهوم شناخت شخصیت خود یا به مفهوم شناخت منش خود است؟...

واقعیت عینی عبارت است از آن‌چه بیرون از ذهن بشر و مستقل از وجود و بود و نبود او وجود دارد و وجه‌هایی از آن خود را بر او می‌نمایاند و به وسیله‌ی حسها و نیروی ادراکش حس و درک می‌شود. واقعیت ذهنی عبارت است از تمام انگاره‌های ذهنی که در ذهن بشر ایجاد شده و شامل حقیقتهای ذهنی و خیالها و وهمها و دروغها و مجازها می‌شود...

آیا حکمهای اخلاقی برخاسته از اصلهای اخلاقی ثابت و مطلق هستند یا متغیراند و نسبی؟ پیش از آن‌که به این پرسش اساسی پاسخ دهم، نخست لازم است تعریف مختصر و ساده‌ای از اخلاق به عنوان یکی از شکلهای اساسی شناخت اجتماعی بشر مطرح کنم. اخلاق شکلی از شناخت اجتماعی است که ...

پورسینا با علوم گوناگون آشنا بود. البته شخصیت او به عنوان فیلسوف و پزشک چنان درخشان است که سایر ابعاد شخصیتش را کم‌رنگ کرده است. با این وجود تلاشهای او در حوزه‌ی دانشهایی چون ریاضیات، فیزیک، نجوم، زمین‌شناسی، معدن‌شناسی، کالبدشناسی و دانشهای دیگر به شخصیت علمی او ابعادی گسترده و همه‌جانبه بخشیده است...