در نیمه‌ی نخست سال ١٣٠٣، محمدضیا هشترودی که پژوهشگری جوان و ادیبی نوگرا و از دوستان و همفکران نیما یوشیج بود، کتابی منتشر کرد به نام "منتخبات آثار (از نویسندگان و شاعران معاصرین)" و در دو بخش اصلی و متفرقه‌ی کتاب به معرفی شعرهای بیش از بیست شاعر هم‌دوره‌اش پرداخت. او در بخش بزرگی از آن به معرفی و انتشار نمونه‌هایی از شعر نیما یوشیج پرداخت...

کوچه‌های تنگ قلب من بدون رهگذر چه پرکسالتند!
کوچه‌های بسته‌ای که ره به هیچ جا نمی‌برند
و گشوده نیست هیچ
در تمامی مسیرشان دریچه‌ای به سوی شور زندگی
...

یادش گرامی، اسماعیل خویی شاعری بود با بلندپروازی‌های خاص خود و خواستهای سترگ و آرزوهای بزرگ که بارز بود و چشم‌گیر، شاعری که خوش داشت خورشیدی باشد تک و بی‌همتا، درخشان و پرتوافشان در آسمان خیال و ذوق...

پیرمرد زنده‌دل عصازنان
می‌گذشت از کنار من
چون مرا که بودم آن زمان ملول و غرق غم
روی نیمکت نشسته دید
...

تعطیلات نوروز سال پنجاه و پنج فرصت خیلی خوبی بود تا چند تا کتاب شعر و نامه از نیما یوشیج را که تازه خریده بودم، بخوانم و از خواندنشان لذت ببرم و آشنایی بیشتری با شعرهای  این شاعر بی‌نظیر که به حق او را پدر شعر نو می‌نامیدند، و افکار و احساساتش پیدا کنم...

نیما یوشیج در شعرهایش با آدمها سر و کار دارد، از آنها، با آنها و برای آنها می‌گوید و سخن می‌سراید، هرجور آدمی، آدمهای جورواجور، آدمهای جور و آدمهای ناجور، از "پای تا سر شکمان" تا گرسنگان بینوایی که نان خشکی هم به سفره ندارند، از بیکارگان غرق در ناز و نعمت تا زحمتکشانی که با عرق جبین و دستهای پینه بسته در تلاشند...

کوری چه تاریکی دلگیری‌ست!
تاریکی بی‌مرز تنهایی
تاریکی بی‌انتهای یأس
تاریکی بی‌روزن حرمان
...

آه ممتدی کشید و سر بلند کرد
دید بادبادکی در اوج آسمان آرزو شناور است
بی‌خیال و خنده‌رو
بر لبان صورتی او نشسته خنده‌ای سبکسرانه و  پر از سرور
...

آسدممدل‌خان! ما که بعد از خوردن آن یک قابلمه قارچ کبابی سمی، فلنگ را بستیم، بی یاحق و یاهو، قال قضیه را کندیم، زدیم به چاک، د برو که رفتی. می‌دانم که کار خوبی نکردم تو را میان خیل خل‌و چل‌ها تنها گذاشتم. نمی‌خواهد به رخم بکشی و شرمنده‌ام کنی که این رسم روزگار نبود و اله و بله...

پس از کسروی تا سالها بحث درباره‌ی فرهنگ مسکوت ماند. در نیمه‌‌ی دوم دهه‌ی بیست و اوایل دهه‌ی سی التهابها و تنشهای سیاسی، فرصتی برای پرداختن به مقوله‌ی فرهنگ به صاحب نظران نمی‌داد. در ادامه‌ی دهه‌ی سی هم خفقان ناشی از کودتای بیست و هشت مرداد چنان دهانها را بسته و قلمها را شکسته و...